24 juli 2013

Hoe de media de opwinding over Baby Cambridge verzon


Hoe komt het toch dat de nuchtere Briten zich zo laten meeslepen met de geboorte van een prins, wilde de Gazet van Antwerpen gister van mij weten. En kon ik die hysterie verklaren. Hè, hysterie? Laat ik daar nou niks van gemerkt hebben.  Nergens in mijn Londense wijk hangen vlaggen uit, nergens slingers of balonnen. Misschien dat het elders in het land anders is? Tijd voor een belronde met een paar Britse vrienden. Hoe reageerde hun vaderlandse gemoed op de geboorte van Baby Cambridge?  De meeste antwoorden beperkten zich tot twee woorden. ‘Who cares?’ OK, drie. ‘Who fucking cares?’. Ik ben de eerste toe te geven dat mijn vrienden, overduidelijk behorend tot het licht geïrriteerde, liever dan het hysterische volksdeel, misschien niet representatief zijn. Maar een Nederlandse vriend, op vakantie in West-Engeland, weet niet eens dat er een prins is! En de vriend ligt toch echt, zweert hij, in een tent in Devon en niet in Bora Bora onder een steen. ‘Je merkt er hier gewoon niks van’.

De enige plek waar sprake was van ‘wereldwijde opwinding’, was op de stoep tegenover de kraamafdeling van het St Mary’s ziekenhuis. En dan vooral bij de sectie Amerikaanse media. In de Verenigde Staten zijn ze geobsedeerd met de Britse royals. Beter: de royals. Want wat de Amerikanen betreft is er maar een monarchie. Een lange stamboom, absurde tradities, een toekomstige koning en een fotogenieke prinses Kate; de Windsors zijn beter dan Hollywood. Beter zelfs dan Downton Abbey, waar ze in de VS aan verslingerd zijn. De Amerikanen zetten de toon. En waar de Amerikaanse media leidden, konden de Britten niet achterblijven. Bovendien was de BBC zwaar bekritiseerd voor de manier waarop ze vorig jaar het 60-jarig jubileum van de Britse majesteit verslagen had (te timide, niet serieus genoeg), dus nog meer reden flink uit te pakken. 

En zo kon het gebeuren dat Britse zenders kamerbreed, dagenlang alleen maar  babynieuws uitzonden. Zonder dat er een baby was. Of nieuws. ‘Straks, na het nieuws, meer geen nieuws’, zei een verslaggever. Maar de toon was gezet. De Britten ‘hielden hun adem in’, ‘konden niet wachten op’ en waren ‘in staat van grote opwinding’. Ik heb de kijkcijfers gezien. Net nadat Kate bevallen was, keken er bijna drie miljoen meer Britten naar de eindeloze soapserie Coronation Street, dan naar de samenvattingen van de journaals. De BBC had woensdagochtend 380 klachten binnen van kijkers die de verslaggeving teveel en overdreven gevonden hadden. Waaronder de 88-jarige nicht van de Britse majesteit, Margaret Rhodes. Gevraagd hoe spannend ze het vond, zei ze: ‘niet bijzonder. Er worden miljoenen babies geboren’. 

De media hadden het kunnen weten. De kijkers werden gevraagd via twitter en emails toch vooral te reageren op de uitzendingen. Om, toen ze daaraan gehoor gaven, genegeerd te worden.  

17 juli 2013

wachten op Baby Cambridge


Wat raar, dacht ik, toen ik op de stoep van het Londense St Mary ziekenhuis stond vorige week, wat doet een huishoudbeurs hier? Tegenover de ingang van de kraamafdeling waar Kate Middleton moet bevallen stonden 107 opvouwbare, metalen ladders. Ik heb ze allemaal geteld omdat er niks anders te doen was. Het was een lome, warme ochtend en de fotografen, eigenaren van de betreffende trappen, waren vermoedelijk de kroeg ingevlucht. Paddy, een cameraman met wie ik wel eens werk, zat tussen het veld van ladders en camerastatieven een roman te lezen. Het was zijn vierde. Op het breken van de koninklijke vliezen kun je lang wachten. Een bewaker in een zwart pak zei ingehuurd te zijn door CNN om 24/7 de camerapositie van die Amerikaanse nieuwszender te beschermen. De paar aanwezige mediatypen deden wat verslaggevers altijd doen als er geen nieuws is: weddenschappen afsluiten, in dit geval op de geboortedatum van Baby Cambridge en elkaar interviewen. Kortom: dit is de plek waar alle ingrediënten samenkomen (tropische temperaturen, verveling en een totale afwezigheid van harde informatie) die een geruchtenmolen in de hoogste versnelling kunnen krijgen. Het is de reden dat sommige media afgelopen vrijdag al met grote stelligheid de staat van ontsluiting wisten van Kate’s baarmoederhals.

Wat ik op de stoep van het ziekenhuis ook leerde is met hoeveel spanning, opwinding en ingehouden adem de Britse natie uitkijkt naar deze geboorte. ‘De belangrijkste koninklijke gebeurtenis in dertig jaar’, zeiden Sky News, en Amerikaanse, Duitse en Australische verslaggevers. Gek genoeg merk ik daar in mijn West-Londense wijk maar weinig van. Bij de bushalte en aan de schoolpoort is de hittegolf het gesprek van de dag. Er hangen geen vlaggen in de étalages en ik zie niet meer patriottisch getinte theedoeken dan anders. In Australië breit de oud premier een kangaroe voor baby Cambridge, in Canada zijn speciale koninklijke-geboorte-edities in voorbereiding, in Californië zijn babyfeesten georganiseerd. Van Kenia tot Indonesië, van Rusland tot Zuid-Afrika; geen aan Kate gelieerde futiliteit is te klein om op sociale media becommentarieerd te worden. De Britse economie hoopt € 300 miljoen te verdienen aan de geboorte, maar de Amerikaanse nog veel meer. De reden is, zegt de man van ABC, ‘omdat wij de Britse koninklijke familie eigenlijk als de onze beschouwen’. 

En dat is het natuurlijk. We hebben het over de Britse royals, maar ze zijn alleen Brits in naam. In werkelijkheid zijn de Windsors een internationaal fenomeen, wiens riten en verhoudingen, altijd het meest zichtbaar tijdens hoogtijdagen als huwelijken en bevallingen, een aantrekkingskracht hebben tot ver buiten de landsgrenzen. 

Voor ‘s werelds media zit er dus niets anders op dan wacht te blijven houden op het trottoir tot het moment waarop het paleis zal bevestigen dat Kate’s bevalling begonnen is. Ik kan me overigens niks ergers voorstellen dan de wetenschap dat terwijl jij brult om een ruggeprik, de hele wereld weet dat je weeën begonnen zijn. Maar zo wil de traditie het. Zoals ze ook wil dat meteen na de geboorte de dienstdoende gynaecologen hun handtekening op een stuk papier zetten, waarna het bewuste document onder politiebewaking naar het paleis gereden wordt waar het op een schildersezel buiten de paleispoort gezet zal worden. ‘Het is nog net niet het zwaaien met bebloede lakens om te bewijzen dat een huwelijkse ontmaagding heeft plaatsgevonden, maar het scheelt niet veel’, schreef een Britse columnist. 

Luttele uren na de bevalling is dan eindelijk het moment waarop de 103 fotografen, verslaggevers en cameramensen wachtten. Kate zal buiten het ziekenhuis poseren met haar baby. Ze zal haar plicht gedaan hebben. De show, beter bekend als het huis van Windsor, kan doorgaan. Er zal een erfgenaam zijn die de Britse troon zal bestijgen. Zij het pas, als alles meezit, over een jaar of zestig.

2 juli 2013

Haal Snowden naar Nederland


De EU is woedend, Parijs boos en Merkel bedroefd. En blijft het daarbij? Ik vraag het maar omdat ik voor Edward Snowden, de klokkenluider par excellence, het ergste vrees. Want het was Snowden die de wereld vertelde dat (en hoe) de VS miljoenen Amerikaanse en Europese burgers systematish en constant bespioneert. En het is Snowden wiens positie nu in gevaar is. Zijn opties voor asiel worden met het uur kleiner. Ecuador leek een goeie uitvalsplek, maar ging uiteindelijk door de knieen voor Amerikaanse druk. China heeft hem, na vermoedelijk alle relevante informatie gelezen te hebben die Snowden op zijn vier laptops heeft staan, laten verrtrekken naar Moskou. En als Rusland gezien heeft wat de VS op het gebied van bedrijfs- en politieke spionage hebben uitgevoerd, zullen ook zij Snowden vermoedelijk de deur wijzen. Dus waar dan heen?

Ik zeg: Nederland. Wij mogen graag onze nek uitsteken, we zijn niet bang de voortrekkersrol te vervullen, wij werpen ons graag op als er internationaal hand- en spandiensten moeten worden verleend.


Is Snowden een held? Geen idee. Maar als Daniel Ellsberg zegt dat we te maken hebben met het belangrijkste materiaal dat ooit gelekt is in de Amerikaanse geschiedenis, dan luister ik. Want Ellsberg was mijn held. Als militaire analist maakte hij in 1971 de Pentagon Papers openbaar. Daarin werd duidelijk hoe Washington haar burgers om de tuin leidde inzake de oorlog in Vietnam. Ellsberg, nu alom gerespecteerd, werd toen verguisd en veroordeeld. Hij was een van de redenen waarom ik de journalistiek in wou. Hij was ook een van de redenen waarom ik mezelf voorhield dat, als het om regeringsaangelegenheden ging, de overheersende emotie wantrouwen moest zijn. Tot dien verstande heb ik op mijn werkkamer een cartoon van een pissende hond aan de muur. Om me te herinneren aan het Engels gezegde dat een journalist zich immer behoort te verhouden tot de overheid als een hond jegens een lantaarnpaal. 


 'De VS zijn geen politiestaat, maar hebben wel de elektronische en juridische infrastructuur er een te worden', schreef Ellsberg in de Guardian. Er is geen reden aan te nemen waarom die infrastructuur niet gebruikt zou worden om legitieme protesten in de kiem te smoren. Onder Obama worden Amerikaanse verslaggevers die werken aan verhalen die van publiek belang zijn, afgeluisterd. Hun emails worden onderschept zodat hun bronnen op hun beurt in het geniep kunnen worden afgeluisterd. En dat is maar een van de gevolgen van de invasie van onze privacy. Dat het onderzoeksjournalistiek lastig, zo niet onmogelijk gaat maken.

Over veertig jaar is Edward Snowden gerehabiliteerd. Of vergeten. Maar zijn onthullingen niet. Zij zullen leiden tot een discussie over surveillance en afluisterpraktijken door de staat. Een discussie die trouwens niet mogelijk is zonder de onthulling van wat de staat zoal afluistert. Dus, Den Haag, geef Snowden asiel. Verwelkom hem in Nederland. Zet hem te werken op een van je eigen ministeries. Negeer de druk uit Washington in de wetenschap dat de geschiedenis zal bevestigen dat je het lef had te kiezen voor de kant van de good guys.