De plank mis

Ze was, schat ik, achterin de zestig, geboren en getogen in het Zuid-Engelse graafschap Sussex. Ik was uitgenodigd om als panellid voor een lokaal TVprogramma Europa uit te leggen. Zij zat op de publieke tribune. We schrijven een jaar of vijftien geleden. De discussie dreef al snel af richting de Nationale Obsessie: de tweede wereldoorlog. Op de ongemakkelijke bank was ik de vertegenwoordiger van alles wat goed en vooral kwaad geweest was aan de andere kant van Het Kanaal tussen '39 - en '45.

Het was het gebruikelijke argument. Wij, Europeanen, hadden Hitler zijn gang laten gaan en de Britten waren de enigen geweest die de man hadden tegen gehouden. De grens tussen mythe en 's lands Finest Hour is een smalle. Want, excuse me, wij hadden evengoed geprobeerd de nazi's te weren, maar het moeten opgeven. Waarom? vroeg zij uit het publiek. Omdat Hitler Rotterdam had platgebombardeerd en dreigde hetzelfde te doen met Amsterdam. 'So?', zei ze vanaf de derde of vierde rij. 'So?' Alsof Engelse steden niet gebombardeerd waren, maar zij, de Engelsen hadden dat nog geen reden gevonden zich over te geven. Dat er een stuk zee zat tussen de Britse eilanden en de Wehrmacht 'was neither here nor there'. Het was het principe geweest dat telde. Van onder geen voorwaarde de landelijke vrijheid, de soevereiniteit opgeven. Het zou de Britten altijd onderscheiden van 'Europa'.

Ach, dacht ik, gaat wel over. Die euro-sceptische manier van denken is inherent aan de oudere generatie en zal met haar uitsterven. Wat de EU betreft wees alles erop dat het VK een land was dat bezig was door de bocht te gaan. De Kanaaltunnel was gebouwd. Honderdduizenden Britten hadden kennis genomen van Het Vasteland door er huizen te kopen. Maar liefs 400.000 Britten hebben een onderkomen in Frankrijk alleen. Londens werd 's werelds meest cosmopolitische stad met een geschatte miljoen Europese inwoners. (Bij de laatste Franse presidentsverkiezingen kwam Sarkozy campagne voeren in Londen, omdat het, dankzij het aantal Franse kiezers, 'de vijfde grootste Franse stad' was). Maar het heeft niet mogen baten.

Nog steeds gaat er geen dag voorbij of ergens in een Britse krant of op een Britse zender wordt de 'bulldog spirit' van toen bezongen. En nog steeds wordt de Britse zege van '45 gebruikt zich af te zetten tegen en te distancieren van Europa. Sjoemelende politici, ondemocratische Europese instituten, Brusselse bureaucratie doen de rest. Nee, als er iets veranderd is, is het de verharding van de anti-Europese stemming. Dat je er zo naast kunt zetten.