23 oktober 2013

Weg met Black Pete


Ik krijg Zwarte Piet niet uitgelegd aan mijn Britse vrienden. ‘Dus jullie verven je gezicht zwart, zetten een wollige pruik op, gaan zo de straat op en dat heet in Nederland feest? O, niet zomaar feest, maar het belangrijkste typisch Nederlandse feest dat er is? Goh. En daar komen geen rellen van?’ En ik hoor ze denken: de laatste keer dat wij zo’n karikatuur uit het koloniale tijdperk tegenkwamen was op onze jampotjes. De golliwog, een zwarte piet-achtige lappenpop, was heel lang de mascotte van Robertsons, een merk jam. Een jaar of tien geleden werd ie afgevoerd. De golliwog was een ‘racistisch stereotype’. Britten, vooral zwarte Britten, namen er aanstoot aan.

En daar gaat het om. Het verleden van Zwarte Piet is van ondergeschikt belang. Of hij nou in een vorig bestaan schoorsteenveger was of slaaf maakt niet uit. Wat telt is dat hij zwart is en ondergeschikt aan de goede, witte man en dat dat ervaren wordt als kwetsend. Vooral door degenen die wij tot voor kort aanduidden met de term allochtoon. Ook zoiets trouwens wat in Londen niet begrepen wordt. ‘Dus jullie hebben een aparte term voor niet-witte mensen die in Nederland wonen? Ook al zijn ze er geboren?’

Volgens een onderzoek van Omroep Brabant vindt 99% van Brabanders dat Zwarte Piet moet blijven. Want hij is niet racistisch. O nee?, dacht ik. Willen ze het niet zien of kunnen ze het niet zien? Stel dat president Obama volgende maand Den Bosch zou aandoen. Zouden al die Brabanders hem dan kunnen uitleggen waarom Black Pete niet racistisch is? Please, Brabanders. Get over yourselves. 

De dinosaurussen stierven uit omdat ze zich niet aanpasten. Dat mag het Sinterklaasfeest niet overkomen. En het hoeft ook niet. Met een paar kleine ingrepen kan ‘ons traditionele kinderfeest’ rijp gemaakt worden voor de 21ste eeuw. Want als Zwarte Piet hier en daar een vrouw kan zijn, dan kan hij ook minder zwart worden, minder onderdanig, en een minder ongeletterde toon aanslaan. De huidige versie heeft zijn langste tijd gehad. Die verdient de roe en moet daarna de zak in. Pas Zwarte Piet aan en hij kan nog jaren mee. De Robertsons jam bestaat ook nog steeds. 


2 oktober 2013

Geen WK in Doha


Wie kan de WK in Qatar nog verdedigen?  2022 is ver weg, maar ik heb al afgehaakt. The Guardian liet onderzoeken hoe de superrijke, blingerige golfstaat zich op dat feest voorbereidt. En het is veel, veel erger dan je denkt. Qatar heeft duizenden arbeiders geïmporteerd uit Nepal en India die de stadions moeten bouwen. Maar eenmaal in de golfstaat worden die immigranten moderne slaven. Ze verliezen hun paspoort, contract en rechten. Ze werken soms lange periodes voor niks. Horigen en lijfeigenen. Met aan die begrippen verwante leef- en werkomstandigheden. Kamers van 3 x 4 voor elf mannen. Geen douches maar een emmer water boven een open riool. Lange werkdagen bij temperaturen van 50 graden. Dat soort dingen.

Gemiddeld overlijdt er bijna iedere dag een immigrant, zegt het rapport. Doorgaans aan een hartaanval of een ongeluk op de werkplaats. En dat telt op. Het betekent, rekenden de onderzoekers uit, dat nog voor de aftrap 4000 gastarbeiders hun leven zullen hebben ingeruild voor onze brood en spelen. En wij vinden het wreed wat de Romeinen in hun stadions deden met de christenen. 

Vergis je niet. Het houden van horigen is niet illegaal in Qatar. En trouwens, wie heeft dat eigenlijk bedacht, een voetbaltoernament in Qatar? In juni en juli. Gemiddelde temperatuur 50 graden. O wacht, de hitte hoeft geen probleem te zijn. Iemand in Doha zou een voorstel hebben gedaan om de stadions van airco voorzien. 

Je kunt op je vingers nagaan wat er nu gaat gebeuren. Fifa zal proberen de kampioenschappen te verschuiven naar de winter. De omstandigheden van de immigranten zullen marginaal verbeterd worden. Er zullen gedragscodes komen voor de uitvoerders van de bouwprojecten. Maar het zal aan de essentie niks veranderen. In het grootste sportfestijn ter wereld zullen voetbalmiljonairs spelen in een land dat groot werd op uitbuiting en mishandeling. Er zit maar een ding op. Boycotten.