30 januari 2013

Buckingham Palace: aftreden is voor gewone royals.


Toen Elizabeth in 1953 gekroond werd, dacht 46% van de Britten dat ze door God was aangewezen. Misschien dacht ze dat zelf ook. Kort daarvoor had ze het Gemenebest beloofd: 'mijn hele leven, zij het kort of lang, in dienst van u te stellen'. Ze was toen 21. Het zou een lang leven worden. Als Elizabeth, 86, hetzelfde ijzeren gestel heeft als haar moeder, is haar oudste zoon 80 als hij de troon overneemt. Dat is jammer voor Charles, maar nauwelijks relevant.

Waar het in Buckingham Palace om gaat, is dat Elizabeth zich aan haar heilige belofte houdt. En dus zal de Britse majesteit, die hoofd is van de Anglikaanse kerk, net als de paus (hoofd van die andere kerk) aanblijven totdat ze van de troon valt. Een Brits staatshoofd heeft levenslang. Afstand doen is de connectie met God verbreken. Afstand doen 'terwille van een nieuwe generatie' is opportunistisch en goedkoop. Het bedoezelt het ambt. (Toen Elizabeth in 1980 gebeld werd met de mededeling dat Juliana afstand zou doen van de troon, zou ze nijdig gezegd hebben: 'typisch Nederlands').

Daar komt nog bij dat de Britten eerder geexperimenteerd hebben met aftreden en dat is niet goed bevallen. Elizabeth's oom, koning Edward de Achtste, hing in 1936 zijn kroon aan de wilgen, om met een gescheiden Amerikaanse te trouwen. Het veroorzaakte een constitutionele crisis waarvan de Windsors zich met moeite herstelden. Elizabeth is opgegroeid met verhalen over het verraad van de slappe Edward  en over de prijs die De Firma betaalde voor diens schromelijk gebrek aan plichtsbesef. Dus nee, Elizabeth is niet happig op de notie vrijwillig de teugels te overhandigen. Beter om God en het lot te laten beslissen

Het volk, dat niet langer gelooft dat ze door God gezonden is, zou er wel eens anders over kunnen denken. De abdicatie van Beatrix spreekt tot de nationale verbeelding. Volgens discussies op sites en in kranten zouden veel Britten het prima vinden als Elizabeth morgen afreisde naar de Schotse laaglanden, met medeneming van de corgi's, om nooit meer voet te zetten in het verafschuwde BP (Buckingham Palace). Charles zou wel gekroond moeten worden en niet, zoals Willem-Alexander, beeidgd. En de kroning zou stijf moeten staan van alle riten en symbolen die de Britten in huis hebben. Maar dat is Groot Brittannie. Verschil moet er zijn.

Wij gaan het op 30 april afleggen tegen de operette-achtige pracht en praal die de Windsors bij dergelijke gelegenheden gewend zijn uit de kast te trekken, maar wij doen dat in de wetenschap dat wij tenminste burgers zijn. De Britten zijn niet meer dan onderdanen. Waaraan ik mijn Engelse vrienden op momenten als deze, graag mag helpen herinneren.
 

16 januari 2013

Analyse van een Britse blunder

David Camerons Big Speech over 'Europa' moet nog gehouden worden, maar de indicaties zijn niet goed. Alles wat in de aanloop naar een historisch bedoelde toespraak mis kon gaan, liep fout.

Het begon met een slordig geformuleerde opmerking tijdens een persconferentie in Brussel. Dat was vorig jaar juni. Opheldering was gewenst. Kon hij, vroeg de Sunday Telegraph aan Cameron, zijn Europese gedachte toelichten in een door hem zelf geschreven artikel? Natuurlijk kon hij dat, zei Cam. Maar eigenlijk kon hij het niet. Niet iedere Europese leider heeft een Europees beleid. Cameron, hadden sommigen al besloten, had er geen. Dat het verhaal voor de zondagskrant toch opviel was vanwege de conclusie 'dat de termen Europa en referendum elkaar niet uit hoeven sluiten'. Feest in de rechtse pers en bij de Eurosceptici. Er zou dus toch een referendum komen over het Britse lidmaatschap van de EU. Maar wanneer en onder welke voorwaarden? In het najaar zou de premier er meer over zeggen, zei Downing Street.

Het najaar werd 'voor de kerst'. Voor de kerst werd 22 januari. En die datum werd eergister teruggeschoven naar vrijdag de 18de. Voor die plotselinge vervroeging was trouwens Angela Merkel te danken. In een haastig of geirriteerd of ronduit boos telefoongesprek (afhankelijk van welke kranten je erop na leest) had de bondskanselier Dave Cam erop gewezen dat de 22ste januari de datum was waarop Frankrijk en Duitsland de 50ste verjaardag van hun verzoening zouden vieren. Misschien niet het beste moment, had Merkel gesuggereerd, voor een toespraak die in veel lidstaten zou worden uitgelegd als anti Europa. Londen had weer eens bewezen zich niet alleen in een andere tijdzone te bevinden, maar op een geheel eigen planeet. Als we de Financial Times moeten geloven (en waarom niet) zou het gedoe om tijd en lokatie van de Big Speech uit de comedy serie Yes Prime Minister gelicht zijn. Volgens de zalmroze krant was het eigenlijke plan geweest de Big Speech ook nog in Berlijn te houden. Op de dag dus van al die Frans-Duitse hartelijkheid.

En daarom werd het Nederland. Waar kon Cam anders terecht? Bovendien heeft de Britse regeringsleider in Mark Rutte een ambtgenoot die nog het dichtst in de buurt komt van een echte bondgenoot. En als je Dave Cam heet kun je alle steun die je geboden wordt gebruiken.